Standby

Frappant om te lezen dat mensen kennelijk wel behoefte hebben aan rituelen bij belangrijke gebeurtenissen zoals een geboorte, huwelijk of de dood. Een soort standby-God. Wat is dat dan?

Na zijn tweede herseninfarct was mijn schoonvader weer terug bij af, of liever gezegd, slechter af. Een jaar lang had hij in het verpleeghuis gerevalideerd en mocht hij eind vorig jaar weer naar huis, naar z’n vertrouwde plek, z’n vrouw. De thuiszorg haalde hem ’s ochtends uit bed, kwam ’s middags twee keer voor het middagdutje en kwam hem ’s avonds weer toedekken. Toch was de situatie niet ideaal door de beperkte bewegingsvrijheid met rolstoel in huis en een vrouw die dingen vergeet en valt terwijl hij hulpeloos moet toekijken. Nu ligt hij weer in het verpleeghuis en kan hij zijn armen en benen helemaal niet meer gebruiken. Spreken wordt zachter, maar met z’n hoofd is niets mis. Misschien is dat nog wel het ergste van alles. Hij is zich zó goed bewust van alles wat hij niet meer kan, volledig hulpeloos, wachtend op de genadeklap.

Tweede Paasdag was voor hem het moment om een ziekenzalving te willen ontvangen. De familie was uitgenodigd. We zouden er ‘s middags al heen gaan met de kinderen en daarna voor ma (en ons) koken en samen eten. Ik bedacht me of het wel passend was om mijn kinderen een voor hem zo intiem, religieus moment bij te laten wonen. Ik zocht op internet naar een goede beschrijving van wat er gebeuren ging.

In de traditionele ritus moeten door het eerste gebed “de duivelen deze plaats ontvluchten” en “de engelen van vrede hier blijven”. Het tweede gebed richt zich tegen “alle vijandige machten” en smeekt onze Heer het huis en allen die het bewonen te zegenen en “hun een goede engel tot bewaarder te geven”. Het derde gebed vraagt God nogmaals een heilige engel te zenden “opdat hij alle bewoners in dit huis moge bewaken, begunstigen, beschermen, bezoeken en verdedigen”. Aansluitend is een schuldbelijdenis of de biecht voorzien. Daarna strekt de priester de rechterhand over de zieke uit, zegent driemaal en roept de hulp in van talrijke heiligen. Dan volgt de zalving van de zintuigen. “Door deze heilige zalving en zijn goedertierenste barmhartigheid vergeve u de Heer al wat gij misdaan hebt door het gezicht..., het gehoor ..., de reuk, de smaak en de spraak, het gevoel en de gang”.

Het deed mij een beetje denken aan een duiveluitdrijving in exotische oorden. Maar goed ....... het ging niet om mijn eigen spirituele gevoel hierin, maar om de wens en overtuiging van pa. Zo zou hij rust vinden.

De plechtigheid, die overigens een heel andere karakter had dan ik had ingebeeld, werd (zonder mij) bijgewoond door zijn elf kinderen, een aantal partners en een aantal kleinkinderen. Dat feit op zich was wel heel bijzonder gezien de onderlinge slechte verhoudingen waarin lelijke en kwetsende woorden niet geschuwd worden. Toch bleek dat, en daar keek ik wel van op, dit samenzijn op een aantal van de aanwezigen een (schijnbaar) heilzame werking had gehad. De zus met de lelijkste woorden stuurde een prachtig gedicht rond, waarin ze opriep elkaar te respecteren, verschillen te overbruggen en lief te hebben. Wat is er gebeurd? Wat dit een momentopname of is zij echt tot inkeer gekomen? Laat die God zich zo makkelijk voor het karretje spannen of is hier meer voor nodig?

’s Middags vraag ik hem hoe het gaat, ik streel hem over z’n wang, de kinderen geven hem kusjes en er worden paastekeningen gegeven. We nemen ma mee naar haar huis en zitten even later lekker te smikkelen samen. Dat zijn nou mijn momenten, gewoon basic, zonder God.

Of was hij er toch?